Een tijd van armoede, schaamte en angst.

Terwijl ik vandaag heerlijk geniet van de zon op een Zeeuws strand dwalen mijn gedachtes af naar een gesprek wat ik laatst met iemand had. Het gesprek ging over iets simpels, een luchtbed, maar het bracht mij terug naar een tijd die achter mij ligt. Een tijd van armoede, schaamte, angst en struisvogelpolitiek. Want wat je niet ziet bestaat niet.

Het doet mij pijn als ik hoor en zie dat het nog altijd moeilijk is om uit te komen voor een situatie waar je door welke reden dan ook in beland bent. Nederland lijkt een rijk land echter is er veel meer armoede dan je denkt. Als je goed om je heen kijkt, luistert en je jezelf ervoor openstelt zul je zien dat óók mensen in jouw omgeving in armoede leven. Je moet alleen wel heel goed kijken, want door schaamte doen mensen heel goed hun best het niet te laten zien.

“In de hoop dat de deurwaarde naar iemand anders toe zou gaan, stond ik iedere keer als de deurbel ging stokstijf in de woonkamer.”

Het gesprek over het luchtbed ging ook over die schaamte. De schaamte van de gedachte dat mensen denken dat jij het niet zelf kunt regelen. En dus wring je jezelf in heel veel bochten. Je koopt dat luchtbed voor die 2 dagen terwijl je er eigenlijk geen geld voor hebt. Dit ondanks dat er hulp binnen handbereik is en een simpel appje “wie heeft er een luchtbed te leen?” zo getikt en verzonden is. En zeg eerlijk, ook als je het geld wel hebt en je dat luchtbed maar voor 2 nachten nodig hebt, zou je die toch ook liever even lenen?

Deze laatste vraag is zeker geen waarde oordeel over degene die liever het luchtbed kocht ten koste van boodschappengeld, want eenmaal in die positie is zo’n “leenvraag” alles behalve simpel.

Leven met schulden

Zelf weet ik er alles van. Ruim 11 jaar geleden ben ik en mijn gezin in een situatie beland waardoor ook wij echt armoede hebben gekend. Lang hebben we geprobeerd dit weg te houden van iedereen. En dat is ons gelukt. Dat er iets aan de hand was, hadden sommige mensen wel door. Wat dit was, wist niemand. 

Ik was in de begintijd van die periode zwanger van mijn derde kind en had één belangrijke opdracht.  Mijn kindje gezond op de wereld brengen. Thuis werd de situatie steeds nijpender. De gordijnen zaten altijd dicht en de deurmat met de post vermeed ik. In de hoop dat de deurwaarde naar iemand anders toe zou gaan, stond ik iedere keer als de deurbel ging stokstijf in de woonkamer.

In maart werd een lief klein zonnetje geboren. Vanaf dat moment leefde ik op een onrealistische roze wolk. Met nog geen 30 euro moest ik boodschappen doen voor het gezin inclusief luiers en flesvoeding, want de borstvoeding lukte niet. En als er kraamvisite kwam, zorgde ik voor allerlei lekkers. Voor de buitenwereld moest alles immers normaal lijken. Kippenvel en soms zelf tranen in mijn ogen krijg ik ervan wanneer ik hieraan terug denk.

Een faillissement

Uiteindelijk was het 2 maanden na de geboorte van mijn jongste dat het faillissement van het bedrijf van, toen mijn man, een feit was. Mijn wereld stortte even helemaal in. De tijd van verstoppen was voorbij, want het faillissement zou in de krant komen. En dus hebben wij de mensen om ons heen vertelt in welke situatie wij terecht waren gekomen. Niemand verweet ons het faillissement. Wat men wel moeilijk vond, was het niet vragen om hulp. De gedachte dat wij eigenlijk geen geld hadden voor boodschappen gaf vaak de reactie dat als mensen het hadden geweten ze ons graag hadden geholpen. 

Gek genoeg bracht het faillissement veel rust. Geen geheimen meer en ook de deurwaarders bleven weg. Naar was wel dat al ons bezit werd genoteerd en al onze post eerst werd bekeken door de curator. Daarbij was onze financiële situatie niet veranderd echter door hulp van mensen om ons heen konden we gezonder eten.

Het faillissement duurde niet langer dan een jaar waarna de schuldsanering volgde. Het huis werd verkocht, een nieuwe baan moest gezocht worden. Er ontstond onzekerheid over waar we zouden gaan wonen en of we wel op tijd een nieuwe woning zouden kunnen vinden. Gelukkig kwam dat allemaal op tijd goed. Al zat daar wel iets kroms in. Door de verplichte verkoop en geen reden voor urgentie op de woningmarkt belandden we uiteindelijk in een flat die per maand een paar honderd euro duurder was dan onze hypotheek. Geld wat bespaard had kunnen blijven voor de schuldeisers. Maar regels zijn regels en de regel was geen lopende schulden ten tijden van de schuldsanering.

Overwinnen van mijn angsten

Je zou denken dat het daarna makkelijker werd. Iedereen kende de situatie en veel mensen boden hulp aan. Toch ging het uiteindelijk eerst nog minder goed dan beter met mij. De situatie had ervoor gezorgd dat ik mentaal in de war was en absoluut niet in staat was om mijn eigen zaken goed te regelen. Post was doodeng, ik had geen overzicht en het deed mij pijn dat ik leefde op hulp van anderen. Daarbij had ik het gevoel dat ik mijn kinderen niet kon bieden wat ik vond dat ze nodig hadden.

Uiteindelijk heb ik hulp van buiten ingeschakeld. Ik heb maatschappelijk werk ingeschakeld, ben onder bewindvoering gegaan, ik ben de voedselbank gaan omarmen en ging ook gebruik maken van het Jeugdsportfonds, nu genaamd Jeugdfonds Sport en Cultuur. Dit alles sterkte mij in wie ik was en bij wat ik deed. Ik was weer zelfstandig. En boven alles schaamde ik mij niet meer voor de situatie waarin ik zat. Ik liep er niet mee te koop, maar kwam er vooruit als de situatie daarom vroeg.

“Mijn armoede heeft mij rijk gemaakt.”

Deze ommekeer maakte dat ik mij sterker voelde en weer durfde te genieten van al het moois wat ik bezat en nog altijd bezit. Mijn drie geweldige kinderen en mijzelf. Uiteindelijk heb ik 5 jaar in de schuldsanering gezeten en deze kunnen afronden met een schone lei. Ik heb mijzelf hierdoor de mogelijkheid gegeven om schuldenvrij opnieuw te kunnen beginnen.

Mijn armoede heeft mij rijk gemaakt. Geen keiharde euro’s op de bank. Wel vriendschappen voor het leven, een overwinning op mijzelf en een toekomst vol nieuwe kansen.

Mooie initiatieven

Ik vind het mooi om te zien dat er vele initiatieven zijn om mensen de helpende hand te bieden. Voedsel-, kleding- en sportbanken, inzamelacties voor winterjassen, dagjes uit, budgetmaatjes en zoveel meer. Zelf probeer ik waar ik kan ook mensen in mijn directe omgeving te helpen. Ik luister, deel mijn verhaal en help ze de juiste richting op te gaan. Een richting die inzicht geeft, hulp biedt en hopelijk helpt om uit die schaamte te komen. Om van daaruit te gaan bouwen.

Uit het geheim van armoede

Terug naar die schaamte. Want daar ligt het begin om hulp te kunnen bieden en te aanvaarden. Als wij, en daarmee bedoel ik heel veel mensen in onze maatschappij, stoppen met oordelen over iets waar je zelf geen weet van hebt, maken we een mooi begin. Het is makkelijk te zeggen dat het iemand zijn eigen schuld is en te oordelen wanneer iemand iets koopt of doet terwijl je weet dat daar geen geld voor is. Pas wanneer je zelf in een situatie als deze terecht komt, weet je dat het zoveel moeilijker is dan je denkt. Je komt er dan pas achter dat post openen in die situatie echt één van de moeilijkste dingen is die je maar kunt bedenken.

Weet dat ons vaak goed bedoelde handelen mensen in armoede het soms moeilijk maakt. Denk aan teamuitjes, gezamenlijke cadeautjes, rondjes in de kroeg of op de voetbalclub. Dit is zeker geen vinger naar de mensen die dit organiseren, nee ik schrijf dit alleen in de hoop dat we erover nadenken dat mogelijk iemand in de (vrienden)groep het niet kan betalen. Dat we de ruimte gaan bieden om ervoor uit te komen dat meedoen lastig is. Die ruimte biedt iemand de mogelijkheid om stappen te zetten om uit het geheim van armoede te komen. En geeft anderen de kans om te helpen.

De helpende hand

Aan diegene, die in de situatie van het geheim van armoede zit, wil ik zeggen: “Zoek iemand die je vertrouwt en deel je geheim. Weet dat je het niet alleen hoeft te doen. En weet dat wanneer je de weg niet weet te vinden, wellicht diegene die jij vertrouwt je daarbij kan helpen. Delen betekent geen geld vragen, maar de start van de route naar een nieuw begin. En ik hoop, gesproken vanuit mijn hart, dat ook jouw armoede jou uiteindelijk “rijk” zal maken.”

Met mij gaat het tegenwoordig heel goed. De schuldsanering ligt inmiddels ruim 5 jaar achter mij. Ik geniet van het leven en kijk met plezier uit naar alles wat gaat komen. Ik waardeer dingen klein en groot en kan nog altijd van weinig veel maken. En waar ik ook ben, wie ik ook ontmoet als het nodig is om te luisteren en de weg te wijzen zal ik dat doen.